Verder Terug Inhoud

1. Introductie

Veel mensen gebruiken Linux om CD-ROM's te branden, omdat het betrouwbaar en makkelijk is. Geen blauwe schermen tijdens het branden en geen hoofdpijn om de juiste combinatie hard- en software te krijgen. Het werkt gewoon wanneer het eenmaal juist is ingesteld. In de CD-writing wordt een uitleg gegeven van de setup, hoe data op de media geplaatst kan worden en er worden interessante applicaties besproken waarin lezers zo aardig waren in te voorzien.

1.1 Copyright, licentie en gebruiksvoorwaarden

Copyright Winfried Trümper 1996-2000. All rights reserved.

Herdistributie en gebruik, met of zonder aanpassingen zijn toegestaan op voorwaarde dat de naam van de auteur niet mag worden gebruikt als erkenning van producten of om producten te promoten die zijn afgeleid van deze software zonder nadrukkelijke voorafgaande geschreven permissie. In deze zin zijn vertalingen welkom en hoeft hiervoor geen toestemming aan mij te worden gevraagd.

De auteur doet afstand van alle rechtvaardigingen met betrekking tot dit document, waaronder alle impliciete garanties of verkoopbaarheid en geschikheid voor een bepaald doel; in geen geval zal de auteur aansprakelijk zijn voor enig speciale, indirecte of gewichtdoende beschadigingen of enige beschadingen hoe dan ook resulterend uit het verlies door gebruik, gegevens of winsten, in een actie of contract, nalatigheid of andere slordige actie, voortkomend uit of in verband zijnde met het gebruik van dit document.

Samengevat: lees en gebruik op eigen risico. Geen geld-terug garantie. Als je wilt begrijpen waarom dit document altijd een nogal zwakke licentie heeft gehad en niet onder de gnu GPL of vergelijkbare beperking is geplaatst, dan zou je dit artikel van het Duitse computermagazine c't moeten lezen: http://www.heise.de/tp/deutsch/inhalt/te/8375/1.html (thans alleen in het Duits).

1.2 Beschikbaarheid

Als de editor van dit document som ik voornamelijk op wat andere mensen me hebben gemeld. Ik ben geen softwareontikkelaar noch een hardware-expert, dus voor specifieke problemen met hard- of software kun je het beter iemand anders vragen. Wat altijd zin heeft, is het vermelden van oplossingen voor problemen die nog niet door mij in de HOWTO zijn behandeld.

Ik krijg elk jaar verscheidene honderden e-mails betreffende de CD-Writing HOWTO. Dus heb alsjeblieft geduld met mij, aangezien ik niet altijd binnen een paar uur kan antwoorden. Ik lees echter alles metten en plaats je in mijn CDR-wachtrij. Zorg er alsjeblieft voor dat je bekend bent met de inhoud van de nieuwste versie van dit document, voor je een vraag stelt; het is altijd beschikbaar vanaf http://www.guug.de/~winni/linux/.

1.3 Aanbevolen leesstof

Wellicht dat je het handboek van je Linux-distributie nodig hebt om erachter te komen hoe je een nieuwe kernel installeert. Ik weet werkelijk niets over dit onderwerp wanneer het verdergaat dan mijn eigen Linux distributie.

De CD-R FAQ is een algemene FAQ over compact-disk recordables (CD-R), CD-writers en de benodigde software. Aangezien de meeste CD-writers kunnen worden gebruikt om ook CD-ROM's te lezen, wil je wellicht de Linux CD-ROM HOWTO, de Linux SCSI HOWTO en de Linux Kernel HOWTO doorlezen.

1.4 Terminologie ... lasers op maximum ... fire!

CD-ROM staat voor Compact Disc Read Only Memory, een opslagmedium waarbij een optische laser wordt gebruikt om de micoscopische putjes op een kleurrijke glimmende disk af te tasten. De putjes stellen de bits aan informatie voor en ze zijn zo klein dat er een aantal biljoen van op de disc passen. Dus een CD is een massa-opslagmedium.

De term CD-R is een verkorte vorm voor CD-ROM recordable en het refereert naar een CD zonder microscopische putjes op het oppervlak. Dus het is leeg. De CD-R heeft een speciale chemische film waarin putjes kunnen worden gebrand. Dit wordt bewerkstelligd door een laser die normaal gesproken slechts de putjes een beetje aftast, wat meer kracht te geven zodat het de putjes brandt. Deze actie kan slechts éénmaal worden toegepast op een CD-R. Je kunt een aantal gebieden leeglaten om hier later naar te schrijven, waarmee je een zogenoemde multi-session CD aanmaakt.

De CD-ROM rewritable (verkort: CD-RW) werd ontwikkeld om wat te doen aan de beperking van CD-R media. Met een CD-RW brander kan de laser beiden, putjes in de media branden en ook de media in zijn originele staat terugbrengen. Dit is mogelijk omdat de laser niet werkelijk gaten in de media brandt, waardoor het in een rookwolk op zou gaan. Een aardige analogie voor deze techniek is een ijshockey-spel: door over het ijs te rijden, laten spelers (een laser) krassen op het ijs achter. Het patroon in het ijs (de media) neemt gedurende een ronde op wat er plaatsvond op het ijs. In de tussenliggende periodes van het spel, rijdt de Zamboni schoonmaakkar over het ijs en vult het de gaten door de bovenste laag van het ijs te smelten. (Zamboni is de merknaam van schoonmaakauto's in ijshockey-stadiums.) Op deze wijze wordt het patroon op het ijs geschoond en kan een nieuwe ronde beginnen. De wetenschappelijke term voor verdampen, condenseren, smelten en bevriezen is "faseomkeer", dus de naam "faseomkeer devices" voor CD-RW-writers.

Deze HOWTO gaat over het beschrijven van CD-R's en CD-RW's. Welkom aan boord, kaptein.

Adaptor vs. Adapter

De meest voorkomende spelling binnen de kernelbron is adapter (adapter: 4283, adaptor: 154). Nog belangrijker: dit is van invloed op de parameters van module-opties en aliassen, zoals in "scsi_hostadapter". Dus om een consistente spelling in de configuratievoorbeelden en documenttekst te bereiken, volg ik die conventie ongeacht of het de juiste spelling is.

1.5 Ondersteunde CD-writers

USB CD-writers worden thans in het geheel niet ondersteund. Afgezien daarvan kun je er gerust vanuit gaan dat de meeste nieuwere IDE/ATAPI - en SCSI-writers onder Linux werken. Nieuwere drives zijn meestal MMC-compliant en worden daarom ondersteund. Als de SCSI-versie van een bepaalde writer werkt, zal de IDE/ATAPI naar alle waarschijnlijkheid ook werken en vice versa. Een aantal mensen hebben echter behoefte aan het warme en vage gevoel door het lezen van het exacte model van hun writer in een of andere compatibiliteitenlijst. Om die reden heb ik de hieropvolgende lijst niet uit deze HOWTO verwijderd. Hier is een uitgebreide samenvatting met drives waarvan is gemeld dat ze met cdrecord werken:

Acer:           CDRW 4432A, CDRW 6206A, CD-R/RW 6X4X32, 8432A
BTC:            BCE 621E (IDE)
Compro:         CW-7502, CW-7502B
Creative:       MK 4211, RW 4224E,
Delta:          OME-W 141
Dysan:          CRW-1622
Elite:          Elite b444.41
Goldstar:       CED-8041B 
Grundig:        CDR 100 IPW
Guillemot:      Maxi CD-R 4X/8X
HP:             SureStore 4020i, SureStore 6020i,
                C4324, C4325
                CD-writer+ 7100, 7200i, 7500e, 8100i, 8110i, 8200i Plus,
                           8250i, 9100i, 9110i, 9200e, 9210, 9300i, 9310i
Hi-Val:         CDD 2242, CDD-3610, 
Iomega:         ZIPCD 4x650
JVC:            XR-W 2001, XR-W 2010, XR-W 2040, XR-W 2042, XR-RW 2224,
                YR 2626
Kiss:           CDRW (geen model gegeven)
Kodak:          PCD 200, PCD 225, PCD 260, PCD 600
Matsushita:     matsushita is de japanse naam voor panasonic, kijk daar a.u.b.
Memorex:        CRW-620, CDR-622, CRW-1622, CRW-2224, CDRW-4420 
Microboards:    PlayWrite 2000, PlayWrite 4000 RW, PlayWrite 4001 RW
MicroNet:       MasterCD Plus 4x4, MasterCD Plus 4x6
Mitsubishi:     CDRW-226
Mitsumi:        CR-2401-TS, CR-2600 TE,  CR-2801 TE, 
                CR-4801 TE, CR-4802 TE,  CR-4804 TE
Nomai:          680.RW
Olympus:        CDS 615E, CDS 620E
Optima:         DisKovery 650 CD-R
OTI:            CDRW 965, CDRW 975 (Socrates 1.0)
Panasonic:      CW-7285, CW-7502, CW-7503, CW-7582
Philips:        CDD-521/10, CDD-522,
                CDD-2000, CDD-2600, CDD-3600, CDD-3610, CDD 4201
                PCA 267cr, PCA 460 RW, PCRW 404,
                Omniwriter 26, Omniwriter 26A,
                CDRW800
Pinnacle:       RCD-100, RCD-1000, RCD-5020, RCD-5040
Pioneer:        DW-S114X 
Plasmon:        CDR 480, CDR 4220, RF-4100, RF-4102, CDR 4400
Plextor:        CDR PX-24 CS, PX-412 C, PX-R412 C
                PX-R 810Ti, PX-R 820T, PX-W 4220Ti, PX-W 8220T, PX-W 8432T
                Plexwriter RW 4/2/20 
Procom:         PCDR 4 
REC:            820s 
Ricoh:          RO-1420C+, MP 1420C, MP 6200S, MP 6201S, MP 7040A, MP-7060A
Samsung:        SW-204
Sanyo:          CRD-R24S
Smart and
Friendly:       CD-RW 226, CD-R 1002, CD-R 1002/PRO, CD-R 1004,
                CD-R 2004, CD-R 2006 PLUS, CD-R 2006 PRO, CD-RW 2224,
                CD-R 4000, CD-R 4006, CD-R 4012, CD-RW 4424A
                CD-R 8020, CD-R 8220
Sony:           CDRX 100E, CDRX 120E, CDRX 140S-RP,
                CDU 920S, CDU 924, CDU 926S, CDU 928E, CDU 948S
Taiyo Yuden:    EW-50
TEAC:           CD-R50S, CD-R55S, CDR-55S, CDR-55K,
                CDR-56S-400, CD-R56S-600, R56S-614
Traxdata:       CRW 2260,
                CDR 4120, CDR 4120 Pro, CDRW 4260, CDRW 4424, CDR 4800
Turtle Beach:   2040R
Waitec:         wt 2036, wt 2444ei
WPI (Wearnes):  CDRW-622, CDR-632P
Yamaha:         CDR-100, CDR 102, CDR-200, CDR-200t, CDR-200tx
                CDR-400, CDR-400c, CDR-400t, CDR-400tx, CDR-400Atx
                CDW-2216E, CRW-2260, CRW-2260t,
                CRW-4250tx, CRW-4260t, CRW-4260tx, CRW-4261, CRW-4416S,
                CRW-6416S, CRW-8424E
CD-writers ondersteund onder Linux

De detaillijst met modellen waarvan is gemeld dat ze wel of niet onder diverse Unix-achtige besturingssystemen werken is online beschikbaar vanaf http://www.guug.de:8080/cgi-bin/winni/lsc-orig.pl.

Als je hardware niet wordt ondersteund dan kun je Linux nog steeds gebruiken om een image van de CD aan te maken. Je wilt dit wellicht doen omdat de meeste software om CD-R's te branden voor DOS niet kan omgaan met RockRidge-extensies (Unix-achtige bestandssystemen op CD-ROM). In de tweede stap kun je dan DOS of Macintosh software gebruiken om het image naar de CD-R te schrijven.

1.6 Ondersteunde "features"

Er bestaan twee klassen utility's: de hardware-drivers en de data-formatters. De hardware-drivers ondersteunen de volgende features:

Ondersteunde Feature  cdwrite-2.1     cdrecord-1.6    cdrdao
-------------------------------------------------------------
IDE/ATAPI             ja                 ja             ja
Parallel Port         nee                ja             ja
CD-RW                 nee                ja             ja
Audio CD              ja                 ja             ja
Data CD-ROM           ja                 ja             deels
Multisession          deels              ja             nee
TAO (track at once)   ja                 ja             ja
DAO (disk at once)    nee                deels          ja
packet writing        nee                nee            nee

cdwrite is onbeheerde software waarnaar alleen voor de volledigheid wordt gerefereerd. Gebruik in plaats daarvan cdrecord, aangezien het een breder bereik aan hardware ondersteunt en heel wat meer features heeft. Het belangrijkste voordeel van cdrdao is de mogelijkheid audio CD's aan te maken zonder twee seconden stilte tussen de tracks (schrijven in disk-at-once (DAO) modus).

De tools geclassificeerd als "data-formatters" organiseren de data op de media ("plaatsen er een bestandssysteem op").

Feature         mkisofs         mkhybrid        mkvcdfs 
-------------------------------------------------------
ISO 9660        ja              ja              nee
RockRidge       ja              ja              nee
El Torito       ja              ja              nee
HFS             nee             ja              nee
Joliet          ja              ja              nee
Multisession    ja              ja              nee
CD-Extra        ja              ja              nee
Video-CD        nee             nee             ja

Het opvallendste verschil tussen het ISO 9660 bestandssysteem in vergelijking met het ReiserFs of Extended-2 bestandssysteem is: je kunt bestanden niet wijzigen wanneer ze eenmaal zijn weggeschreven. Andere beperkingen van het ISO-9660-bestandssysteem zijn:

RockRidge is een uitbreiding die het mogelijk maakt langere bestandsnamen en een diepere directory-hiërarchie voor het ISO-9660 bestandssysteem te gebruiken. Wanneer onder Linux een CD-ROM met RockRidge extensies wordt ingelezen, worden alle bekende eigenschappen van bestanden zoals de eigenaar, groep, permissies, symbolische links getoond ("voelt aan als een Unix bestandssysteem"). Deze extensies zijn niet beschikbaar wanneer de CD-ROM onder DOS of de heterogene Windows-familie van besturingssystemen wordt ingelezen.

El Torito kan worden gebruikt om opstartbare CD-ROM's aan te maken. Deze feature werkt alleen als de BIOS van je PC dit ondersteunt.

Globaal genomen, bestaat de eerste 1.44 (of 2.88 als dit wordt ondersteund) Mbyte van de CD-ROM uit een diskette-image die er door jou werd opgezet. Dit image wordt door de BIOS als een diskette behandeld en er wordt van geboot. (Als gevolg hiervan is je oorspronkelijke station A: (/dev/fd0) tijdens het booten vanaf deze virtuele diskette wellicht niet toegankelijk).

HFS laat Macintosh de CD-ROM inlezen alsof het zich op een HFS volume bevond (het bij MacOS behorende bestandssysteem).

Met Joliet heb je (onder andere) voor de nieuwere varianten van Windows (95, 98, NT) de beschikking over lange bestandsnamen. De auteur kent echter geen tool waarbij lange bestandsnamen onder DOS of Windows 3.11 zijn toegestaan.

Video-CD's kunnen direct op DVD-devices worden afgespeeld.

In sectie 2.8 wordt een opsomming van de beschikbaarheid van de genoemde software gegeven.

1.7 Mailing Lists

Wanneer je wilt deelnemen aan het ontwikkelaarsteam (met de bedoeling ze actief te helpen), dan stuur je een e-mail naar cdwrite-request@other.debian.org en plaatst het woord subscribe in het berichtenvenster.


Verder Terug Inhoud